Pułtusk jest jednym z najstarszych miast Mazowsza. Prawa miejskie uzyskał prawdopodobnie w 1257 r. od księcia mazowieckiego Ziemowita. Od XII w. aż do 1796 r. pozostawał pod jurysdykcją biskupów płockich. Był trzecim – po Warszawie i Płocku – miastem na Mazowszu z murowanymi fortyfikacjami.
O bogatej historii Pułtuska świadczy wiele cennych zabytków. To tu znajduje się najdłuższy, brukowany rynek w Europie (400 metrów długości). Na jego środku znajduje się Ratusz – obecna siedziba władz miasta. Całość otaczają kamieniczki z XVIII i XIX w. Na jednej z kamienic (Rynek 37) wisi tablica informująca, iż w latach 1854-1864 mieszkał w niej Wiktor Gomulicki. Następna kamienica (Rynek 29), to kolejne przypomnienie słynnego lokatora – Napoleona, który w 1806 r. mieszkał w niej przez kilka dni. Na krańcach rynku z jednej strony znajduje się Dom Polonii – dawny zamek biskupów płockich, zaś z drugiej kolegiata, którą w 100-lecie Odzyskania Niepodległości Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej uznał za Pomnik Historii – zabytek o szczególnej wartości dla kultury. Należy ona do świątyń mazowieckich tzw. „grupy pułtuskiej” prezentujących specyficzną odmianę budownictwa renesansowego i jest jednocześnie jej najlepiej zachowanym i najdoskonalszym przykładem.
Przez Pułtusk przepływa malownicza Narew, która płynie naturalnym korytem tworząc liczne starorzecza. Jest to rzeka wymarzona dla kajakarzy lubiących kontakt z przyrodą. Obok Pułtuska do Narwi wpada Pełta – od niej pochodzi nazwa miasta.
Puszcza Biała rozciąga się od Narwi pod Pułtuskiem, aż do Broku nad Bugiem. W bezpośrednim sąsiedztwie gminy Pułtusk są dwa rezerwaty „Bartnia” i „Popławy”. Sosnowe lasy to idealne miejsce na długie spacery.
Gmina Pułtusk to także tereny wiejskie, gdzie mnóstwo typowo mazowieckich krajobrazów – polnych dróg wśród łanów zbóż, przydrożnych krzyży i samotnych grusz na miedzach. To tereny wymarzone dla miłośników ekoturystyki, a rola miasta i gminy Pułtusk w jej rozwoju w regionie jest znacząca.
Pułtusk szczyci się wieloma szlakami turystycznymi, przebiegającymi przez regiony i miejsca, które pozwalają cieszyć się pięknem otaczającej nas natury. Rowerowa wycieczka wytyczonymi trasami to niezapomniane przeżycie. Zapraszamy na szlaki rowerowe, których opis można znaleźć na stronie www.pultusk.pl. Miasto zyskuje w oczach turystów również dzięki rozwiniętej sieci rzecznej, która pozwala na aktywne spędzanie wolnego czasu.
Mieszkańcy i turyści upodobali sobie miejską plażę, z roku na rok ściągającą coraz więcej plażowiczów i zwolenników aktywnego wypoczynku. Czekają na nich ogólnodostępne boiska do gry w siatkówkę plażową, piłkę nożną plażową oraz wiele innych atrakcji dla dorosłych i dzieci.
Bogactwem regionu są rezerwaty przyrody, łowiska, gospodarstwa agroturystyczne, szlaki rowerowe i wiele innych atrakcji, dzięki którym nie tylko można podziwiać otaczającą nas naturę i walory przyrodnicze, ale również odpocząć od zgiełku wielkich miast.
W 1994 r. z inicjatywy profesorów Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk została utworzona Wyższa Szkoła Humanistyczna przekształcona w latach późniejszych w Akademię Humanistyczną im. A. Gieysztora. Od 1 października 2019 nosi nazwę Akademia im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku Filia Akademii Finansów i Biznesu Vistula. Pułtusk spełnia funkcje ośrodka administracji, tradycyjnie od wieków związany jest ze szkolnictwem i Polonią. Jest ważnym ośrodkiem usługowym obsługującym mieszkańców gminy i powiatu w placówkach kultury, ochrony zdrowia, opieki społecznej i sądownictwa.
